Γράφει η Στέλλα Ν. Καραμήτρου
«Οι γυναίκες είναι το μισό της κοινωνίας. Δεν μπορείς να έχεις επανάσταση χωρίς τις γυναίκες, ούτε ισότητα και δημοκρατία. Δεν μπορείς να έχεις τίποτα χωρίς αυτές». Ναουάλ Ελ Σααντάουι, 1931-, Αιγύπτια γιατρός, συγγραφέας και φεμινίστρια.
Οι περιοχές της Μεσογείου αποτελούν μέρη πολύ πλούσιων πολιτισμών, οι οποίοι διαμορφώνουν και μέρος της ταυτότητάς τους. Η «πραγματικότητα» προσέλκυσε επιστήμονες και μελετητές από όλον τον κόσμο, κυρίως για τον πλούτο των διαθέσιμων πληροφοριών και την συνακόλουθη ανάπτυξη των φιλολογικών, αρχαιολογικών, νομικών και ιστορικών σπουδών η οποία τους επέτρεπε να μελετήσουν τους μεσογειακούς θεσμούς σε βάθος, να παράγουν και να διαδίδουν δημιουργικές ιδέες και έννοιες που επηρέασαν και τις πιο απομακρυσμένες περιοχές. Οι θεσμοί, τα έθιμα και οι πρακτικές είναι απόρροια συνομιλιών και εμπορίου χιλιάδων χρόνων αλλά και δημιουργία διαφορετικών λαών που ήρθαν σε επαφή στις ακτές της Μεσογείου.
Η Μεσόγειος επίσης χαρακτηρίζεται και από πολιτισμική ενότητα. Δεν είναι τυχαίο που γίνεται λόγος για μεσογειακή κοινωνία, στον ενικό. Αυτή η ενότητα έχει φόντο την ιστορία της, που έχει δημιουργήσει, στις κοινωνίες που βρέχονται από τα νερά της, έναν κοινό τρόπο σκέψης ο οποίος εξακολουθεί να είναι αισθητός, να έχει μια συνέχεια έως σήμερα. Το σπουδαιότερο δείγμα αυτής της συνέχειας είναι οι ηθικές αξίες και η συμπεριφορά των δύο φύλων στις κοινωνίες της Μεσογείου.
Η λεκάνη της Μεσογείου αποτελεί σημείο συνάντησης του δυτικού και του ανατολικού κόσμου, ένα φωτεινό ιστορικό παράδειγμα ειρηνικής συνύπαρξης λαών και πολιτισμών. Οι πνευματικές και πολιτιστικές διαδρομές που ακολούθησαν οι χώρες της Μεσογείου, η αδιάκοπη και στενή συνεργασία των λαών της και η επίδραση της χιλιόχρονης πολιτισμικής παράδοσης, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση του σημερινού ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Η γόνιμη αυτή πολιτιστική συνύπαρξη δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την διατήρηση του εθνικού πλούτου, της εθνικής ταυτότητας αλλά των ιδιαιτεροτήτων κάθε χώρας που αντλούν την νομιμότητά τους από το βάθος της ιστορίας. Οι μεσογειακές χώρες διατηρώντας την εθνική τους ταυτότητα, συνέβαλαν με έναν θαυμαστό τρόπο στην συνολική, πολιτιστική δημιουργία της Μεσογείου, στην οποία εντοπίζονται από τους μελετητές κοινές πνευματικές αναζητήσεις και κοινά εκφραστικά χαρακτηριστικά.
Βέβαια, μιλώντας για την συνύπαρξη του ανατολικού και του δυτικού κόσμου γύρω από την λεκάνη της Μεσογείου, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και τις αντιθέσεις που χωρίζουν τους δύο πολιτισμούς. Σε πολλές περιπτώσεις οι δυο πολιτισμοί γύρισαν την πλάτη ο ένας στον άλλον και τόνισαν τα σημεία που τους χώρισαν. Δημιουργήθηκαν θρησκευτικές, οικονομικές και κοινωνικές ρήξεις και ανισότητες. Η βία άρχισε να γίνεται ένα καθημερινό φαινόμενο, μια βία που χτυπάει κυρίως τους αθώους.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο, οι μεσογειακοί λαοί άρχισαν να παίζουν τον καταλυτικό τους ρόλο προς την κατεύθυνση της συμφιλίωσης, της ειρήνης και της άμβλυνσης των όλων των ανισοτήτων. Δεν υπάρχει σωστότερη απάντηση από τους ανθρώπους της καλής θελήσεως για την ενίσχυση των επαφών πάνω στη λεωφόρο της κουλτούρας. Τα ξίφη μίλησαν για πάρα πολύ καιρό στην γλώσσα της φρίκης. Ήρθε η ώρα να μιλήσουν οι πένες των συγγραφέων, οι φωνές των τραγουδιστών, η μουσική της παράδοσης, των ηθών και των εθίμων. Γιατί, (παραφράζοντας αρκετά το λογότυπο του διεθνούς ΠΕΝ), «ο Πολιτισμός είναι ισχυρότερος του ξίφους».
Καθοριστικός παράγοντας της πνευματικής αυτής διαδικασίας ήταν και είναι ο ενιαίος μορφολογικά και κλιματολογικά μεσογειακός χώρος. Η λεκάνη της Μεσογείου χαρακτηρίζεται από μια εξαιρετική ομοιογένεια στην μορφολογία του εδάφους, στο κλίμα, στο φως και κυρίως στη θάλασσα, είτε πρόκειται για τα αφρικανικά παράλια είτε για το Αιγαίο είτε για τις ισπανικές ακτές. Τα στοιχεία αυτά ενέπνευσαν τους πνευματικούς δημιουργούς και συνέδεσαν τους λαούς σε μια κοινή καλλιτεχνική παραγωγή με κοινό σημείο αναφοράς την θάλασσα και το φως που περιλούζουν την μεσογειακή ακτή.
Το ίδιο διάφανο και λαμπερό φως αναδύεται μέσα από τις σελίδες της Κικής Δημουλά, της γαλλίδας ιέρειας του φεμινισμού και φιλοσόφου Σιμόν ντε Μπωβουάρ με γνωστότερό της έργο «Το Δεύτερο Φύλο», της Αϊσά Αλ Ταμουρίγια που μέσα από τα μυθιστορήματά της αγωνιζόταν για τα δικαιώματα των γυναικών στις αρχές του 19ου αιώνα, της Ανίσα Ελ Χαγκάγκ από την Αλγερία.
Οι πνευματικές αναζητήσεις αποτυπώθηκαν επίσης στους καμβάδες των εικαστικών καλλιτέχνιδων, όπως η Πόλα Ρέγκο, μια από τις πιο δυνατές φωνές στην ζωγραφική της Πορτογαλίας, η πρώτη επαγγελματίας ζωγράφος, η ιταλίδα Λαβίνια Φοντάνα με τις διάσημες προσωπογραφίες της και η ρεαλίστρια ζωγράφος Χρύσα Ρωμανού που κατάφερε να γίνει γνωστή σε μια εποχή που στην Ελλάδα κυριαρχούσαν οι άρρενες συνάδελφοί της.
Η μουσική της Μεσογείου μας διηγείται τους θρύλους και τις ιστορίες των λαών της μέσα από την υγρή φωνή της Χίντι Ζάχρα που τα τραγούδια της έχουν τις ρίζες τους στον μαροκινό νότο, της Φεϊρούζ που έχει ταυτιστεί με την ψυχή του Λιβάνου και της Μαρίας Κάλλας, η εμβληματική φωνή της οποίας ξεπέρασε τα σύνορα της Μεσογείου.
Ο διεθνισμός στην τέχνη αποτελεί ηθική αξία και οι γυναίκες, μάχιμα και αποφασιστικά, φέρνουν την αδελφοσύνη και την συνεργασία στο πεδίο του πολιτισμού, διεκδικώντας τον ιστορικό τους ρόλο στις εξελίξεις και στην εδραίωση των αξιών. Εμείς με την σειρά μας, οφείλουμε να αντλήσουμε μέσα από την πολυεδρικότητα των πολιτιστικών μας θησαυρών, μέσα από τις πλούσιες πηγές του πνεύματος, των παραδόσεων και της πίστης όσων ζουν γύρω από αυτήν την θάλασσα, την κινητήρια έμπνευση που θα μας χαρίσει καινούριες ειρηνικές κατακτήσεις πνεύματος και πολιτισμού, συμβάλλοντας σημαντικά στην γενικότερη υπόθεση της ειρήνης και της συναδέλφωσης των λαών, που τόσο έχει ανάγκη ο πλανήτης μας.
Η εισήγηση της Ένωσης Γυναικών Ελλάδας, Παράρτημα Αλεξανδρούπολης, για το Περιφερειακό Συνέδριο της Ε.Γ.Ε. που ολοκληρώθηκε την Κυριακή 11 Ιουλίου 2021 στην Θεσσαλονίκη.