Γράφει η Στέλλα Ν. Καραμήτρου
Η 25η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί από τον ΟΗΕ Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, συμβάλλοντας στην ανάδειξη και αναγνώριση ενός τεράστιου προβλήματος με παγκόσμια διάσταση.
Η βία κατά των γυναικών έχει τις ρίζες τις στις πατριαρχικές κοινωνίες. Η πατριαρχία αν και δεν ορίζεται ρητά από συντάγματα και νόμους, εξακολουθεί να επηρεάζει στην πράξη ακόμη και τις σύγχρονες κοινωνίες. Δεν γνωρίζει οικονομικά, πολιτιστικά και εθνικά σύνορα, όπως και η βία. Είναι ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα που ικανοποιεί συγκεκριμένες ανάγκες.
Σε κάθε πολεμική σύρραξη τα πρώτα θύματα είναι οι γυναίκες και τα παιδιά. Στους δύο πολέμους που μαίνονται αυτήν την στιγμή στον κόσμο πλήθος μαρτυριών καταδεικνύουν την ανήθικη χρήση βίας και βιασμού. Ωστόσο αυτή η καταχρηστική συμπεριφορά βρίσκει εφαρμογή και στην ιδιωτική ζωή εντός ή εκτός της οικογένειας. Στην Ελλάδα χιλιάδες γυναίκες έχουν καλέσει την γραμμή SOS 15900 ή απευθύνθηκαν στο δίκτυο υποστηρικτικών δομών της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων.
Οι έμφυλες προκαταλήψεις, η συνεχής απειλή βίας, η ανισότητα στην εξουσία είναι παράγοντες που επηρεάζουν των ψυχισμό των γυναικών και των κοριτσιών καθώς και την μετέπειτα επαγγελματική και προσωπική τους εξέλιξη.
Μεγαλύτερο όμως κίνδυνο διατρέχουν οι γυναίκες πρόσφυγες. Οι προσφύγισσες επηρεάζονται βαθιά από τις κακοποιητικές συμπεριφορές που βιώνουν στη χώρα από την οποία προέρχονται, στην διάρκεια του προσφυγικού ταξιδιού τους αλλά και στη χώρα υποδοχής. Αυτού του είδους η μεταχείριση μπορεί να προκαλέσει σωματικές και ψυχικές βλάβες, όπως τραυματισμούς, ακρωτηριασμούς ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, αμβλώσεις, κατάθλιψη, διαταραχές ύπνου, χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Οι προσφύγισσες στην νέα χώρα βιώνουν τον αποκλεισμό στο εσωτερικό του αποκλεισμού. Ως μέλη ενός αποκλεισμένου προσφυγικού συνόλου αλλά και ως αποκλεισμένες λόγω του φύλου τους στο εσωτερικό της ομάδας τους.
Είναι πραγματικά λυπηρό το γεγονός πως με το προσφυγικό ζήτημα η έμφυλη βία εκλαμβάνεται ως μια φυσιολογική σχέση μεταξύ ανδρών και γυναικών, που βασίζεται σε εθνολογικές παραδόσεις. Όμως η παράδοση σταματάει εκεί που αρχίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο ΟΗΕ αλλά και διεθνείς οργανισμοί απαντούν στους ισχυρισμούς περί παραδόσεων με αποφάσεις και διακηρύξεις, επισημαίνοντας πως τα δικαιώματα των γυναικών είναι εξίσου ανθρώπινα.
Η Σύμβαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για το Καθεστώς των Προσφύγων (Γενεύη, 1951), ορίζει ότι καμία συμβαλλόμενη χώρα δεν μπορεί να απελάσει ή να επαναπροωθήσει με οποιονδήποτε τρόπο, άνδρα ή γυναίκα πρόσφυγα στα σύνορα εδαφών στα οποία μπορεί να κινδυνεύσει η ζωή ή η ελευθερία τους για λόγους εθνικούς, φυλετικούς ή θρησκευτικούς.
Ο Σαρλ Φουριέ ήταν ο πρώτος που υποστήριξε την ιδέα ότι «ο βαθμός της ελευθερίας που έχει αποκτήσει μια δεδομένη κοινωνία πρέπει να μετριέται με το βαθμό ελευθερίας που έχει δοθεί στις γυναίκες».
Η βία είναι ανθρώπινο δημιούργημα και κάποια στιγμή θα τελειώσει. Θα τελειώσει;