Γράφει η Στέλλα Ν. Καραμήτρου
Ο Μανώλης Παλαβούζης είναι από τους πιο ιδιαίτερους σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς, με γραφή που ισορροπεί ανάμεσα στο υπαρξιακό βάθος και την κοινωνική παρατήρηση. Τα έργα του χαρακτηρίζονται από ευαισθησία, πνευματικότητα και μια σταθερή αναζήτηση του εσωτερικού παλμού του ανθρώπου. Με καταγωγή από το Σουφλί όπου γεννήθηκε, συνεχίζει να ζει και να δημιουργεί, έχει εκδώσει σειρά βιβλίων που έχουν αγαπηθεί από το κοινό και τους κριτικούς, με πιο πρόσφατο το «Παλμός», με αφορμή το οποίο δόθηκε η συγκεκριμένη συνέντευξη.
- Πώς ξεκίνησε το ταξίδι σας στη συγγραφή και πότε; Υπήρξε κάποιο σημείο καμπής στη ζωή σας που σας ώθησε να ασχοληθείτε με την λογοτεχνία;
Ξεκίνησα να γράφω λίγο αφότου ολοκλήρωσα τις προπτυχιακές μου σπουδές, στα μέσα του 2017.Έκτοτε γράφω συνέχεια, όχι καθημερινά μα συχνά. Είναι μία εσωτερική ανάγκη την οποία ικανοποιώ∙ να εκφράζω τις σκέψεις μου, να προβληματίζομαι για όσα συμβαίνουν γύρω μας και, κυρίως, να επικοινωνώ με τους αναγνώστες∙ μία ιδιαίτερη και μοναδική εμπειρία. Δεν υπήρξε κάποια συγκεκριμένη αφορμή. Ήταν αυτή η εσωτερική ανάγκη που με ώθησε∙ όταν οι συνθήκες ωρίμασαν κάθισα στον υπολογιστή μου και ξεκίνησα ν’ αποτυπώνω τις σκέψεις μου, συνήθεια που υπηρετώ ευλαβικά, γιατί η συγγραφή είναι αυτό που αγαπώ, μου προσφέρει πληρότητα και ικανοποίηση.
- Ποιον ρόλο πιστεύετε πως έχει σήμερα η λογοτεχνία, σε ένα κόσμο γεμάτο πληροφορία και ταχύτητα; Μπορεί ακόμα να αγγίξει και να αφυπνίσει; Η λογοτεχνία είχε ανέκαθεν έναν πολύ συγκεκριμένο ρόλο: να προβληματίζει τον αναγνώστη, να τον ψυχαγωγεί και να θίγει τα κακώς κείμενα της κοινωνίας. Χρέος της λογοτεχνίας είναι να αφυπνίζει τον άνθρωπο, να τον εμπλουτίζει, να τον εξυψώνει. Ζούμε σε μία εποχή που όσο άφθονες είναι οι πληροφορίες, άλλο τόσο άφθονα είναι τα fake news, οι ψευδείς ειδήσεις, επομένως η λογοτεχνία, όπως και η εκπαίδευση, φέρουν ένα τεράστιο βάρος: να βοηθήσουν τον πολίτη ώστε να διαχωρίζει την αλήθεια από το ψέμα, την είδηση από το σχόλιο. Διαφορετικά κανένας δεν μπορεί να πει πως είναι στ’ αλήθεια ελεύθερος. Δεν έχει σημασία αν μπορεί να αφυπνίσει, οφείλει να αφυπνίσει∙ είναι μονόδρομος.
- Κοιτώντας πίσω στο έργο σας, υπάρχει κάποιο βιβλίο που θεωρείτε σταθμό, που εσείς ξεχωρίζετε; Ως δικά μου «παιδιά», αγαπώ όλα τα βιβλία μου. Όπως, βέβαια, κάποιοι γονείς κάνουν μικρές διακρίσεις, έχω κι εγώ τις προτιμήσεις μου. Από τα έως τώρα έργα μου, ξεχωρίζω «Το τραγούδι των σκλάβων». Η πρωτοπρόσωπη ιστορία του νεαρού Άρμιν παραήταν συναισθηματική, βαριά και σκληρή για να με αφήσει αδιάφορο.
- Πως θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε το συγκεκριμένο είδος της δικής σας συγγραφής, ίσως ελληνικό νουάρ ή ψυχολογικό θρίλερ, με δεδομένο πως στα βιβλία σας δίνετε έμφαση στα κίνητρα, στις εσωτερικές συγκρούσεις και στους ηθικούς προβληματισμούς των ηρώων σας. Πώς Γράφω για δυστοπίες, για ανθρώπους που καλούνται να επιβιώσουν, όχι μόνο φυσικά αλλά και ηθικά. Αν ξεπουλήσουμε τα ιδανικά μας παύουμε να είμαστε άνθρωποι. Οι χαρακτήρες μου παλεύουν άλλοτε με τους δαίμονές τους, άλλοτε με αληθινούς εχθρούς, άλλοτε με το περιβάλλον και την καθημερινότητα. Είναι δεδομένες οι εσωτερικές συγκρούσεις, οι αμφιβολίες και ο φόβος. Παρατηρώ τον κόσμο, την πραγματικότητα έξω από το παράθυρό μου∙ πόλεμοι, φτώχεια, ανισότητες, εξαθλίωση, ανθρώπινη εκμετάλλευση∙ άνθρωποι ανίκανοι και ιδιοτελείς σε θέσεις ευθύνης. Δεν θα μπορούσα να μην γράφω για δυστοπίες.
- Πως γεννιούνται οι χαρακτήρες στα βιβλία σας; Όπως παρατηρώ τον σύγχρονο κόσμο για τις θεματικές που επιλέγω, έτσι παρατηρώ τους ανθρώπους για να πλάσω τους χαρακτήρες μου. Οι ήρωές μου δεν είναι τίποτα περισσότερο από ανθρώπους όπως εσείς κι εγώ∙ με τους φόβους και τα όνειρά τους, τις ελπίδες και τις ανασφάλειές τους. Με τη φωτεινή και τη σκοτεινή τους πλευρά. Είναι άνθρωποι.
- Ο τίτλος του πρόσφατου βιβλίου σας «Παλμός» είναι λιτός αλλά και φορτισμένος. Τι συμβολίζει για εσάς και πως συνδέεται με την ουσία του βιβλίου;
Για το συγκεκριμένο βιβλίο, πρώτα σκέφτηκα τον τίτλο, και ύστερα την πλοκή του. Ήθελα να γράψω για ένα πολύ συγκεκριμένο αστρονομικό φαινόμενο, άλλωστε λατρεύω να εμπλέκω την επιστήμη και ενίοτε το περιβάλλον σε κάθε ιστορία μου. Και ο συγκεκριμένος τίτλος ήταν ο πλέον κατάλληλος και αντιπροσωπευτικός. Συμβολίζει την αγωνία και τον φόβο για το άγνωστο, με τα οποία έρχονται οι χαρακτήρες μου αντιμέτωποι.
- Σε σύγκριση με τα προηγούμενα βιβλία σας, τι διαφοροποιεί τον «Παλμό»;
Πρώτα απ’ όλα ο χώρος: ο Παλμός εκτυλίσσεται σ’ ένα κρουαζιερόπλοιο. Είναι μία βαθιά ανθρώπινη ιστορία και καθώς τα χρόνια περνάνε και ωριμάζω, τόσο συγγραφικά όσο και ως άνθρωπος, έχω φτάσει αισίως τα 30 χρόνια ζωής, κάθε βιβλίο μου βρίσκεται όλο και πιο κοντά σ’ εμένα∙ στις σκέψεις μου, στους προβληματισμούς μου, στο ποιος είμαι. Η εμπειρία που κερδίζει ένας συγγραφέας με τα χρόνια μετουσιώνεται στη γραφή του∙ στα ψυχογραφήματα των χαρακτήρων, στη δυνατότητα να περιγράφει και να αφηγείται, ν’ αγγίζει ψυχές. Ο Παλμός είναι το πιο πρόσφατο έργο μου και άρα το πιο κοντινό στον Μανώλη. Αυτό βεβαίως είναι κάτι δυναμικό και είμαι πεπεισμένος πως στο μέλλον θ’ αλλάξει. Όλοι μας
αλλάζουμε με τα χρόνια κι ένα βιβλίο, δεν είναι παρά μια στιγμιαία απεικόνιση του συγγραφέα: ποιος ήταν όταν το έγραφε, τι σκεφτόταν, τι τον προβλημάτιζε, τι ήθελε να πει.
- Ποιος είναι ο μεγαλύτερος «παλμός» που κουβαλά σήμερα η κοινωνία μας;
Υπάρχουν δύο, σαν αντίθετοι πόλοι: από τη μία το κέρδος και όλα όσα κάποιοι είναι θυσιάζουν για να το μεγιστοποιήσουν, κι από την άλλη το «εμείς» και η αλληλεγγύη. Στο χέρι μας είναι να συμβάλλουμε ώστε να κυριαρχήσει το δεύτερο διαφορετικά, ακόμα και οι πιο σκοτεινές λογοτεχνικές δυστοπίες, θα ωχριούν απέναντι σε όσα φέρει το μέλλον.
- Τι προσδοκάτε να εισπράξει ο αναγνώστης από τον «Παλμό» όταν φτάσει στην τελευταία του σελίδα;
Επιθυμώ να αγγίξω την ψυχή του μέσα από τους χαρακτήρες μου και όλα όσα αισθάνονται, υφίστανται και καλούνται να αντιμετωπίσουν. Ως αναγνώστης επιλέγω να διαβάζω βιβλία τα οποία, κλείνοντάς τα, με αφήνουν πνευματικά πλουσιότερο, έναν καλύτερο άνθρωπο. Αυτό προσδοκώ για τους αναγνώστες. Να αποκομίσουν γνώσεις, να ψυχαγωγηθούν και να
εισπράξουν όσα οι ίδιοι προσδοκούσαν. Ο καθένας διαβάζει για τους δικούς του λόγους.
- Ποια είναι η σχέση σας με τους αναγνώστες σας; Σας ενδιαφέρει πώς θα ερμηνεύσουν το έργο σας;
Λατρεύω την αλληλεπίδραση με τους αναγνώστες και την επιδιώκω. Επικοινωνώ μαζί τους μέσω βιβλιοπαρουσιάσεων, εκθέσεων και των κοινωνικών δικτύων, που αποδεικνύονται άκρως βοηθητικά στο συγκεκριμένο εγχείρημα. Η συγγραφή είναι μία μοναχική διαδικασία και ως τέτοια, κινδυνεύει από τα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα του συγγραφέα: από τις
στιγμές που οι ανασφάλειες παίρνουν το πάνω χέρι, όταν αμφιβάλει γι’ αυτό που γράφει. Η επικοινωνία με αναγνώστες είναι ένα αντίδοτο για κάθε συγγραφικό εμπόδιο. Εξακολουθώ να γράφω πρωτίστως για μένα, κάθε αναγνώστης όμως, έχει κάτι να προσφέρει. Θα ήμουν κοντόφθαλμος αν γύριζα την πλάτη στο κοινό που με διαβάζει και με στηρίζει.
- Σας ευχαριστώ θερμά για την βαθιά και ειλικρινή κουβέντα. Ο «Παλμός» δεν είναι μόνο ο τίτλος του νέου σας βιβλίου αλλά και ο τρόπος που η λογοτεχνία χτυπά μέσα μας, ζωντανός, ανήσυχος, ανθρώπινος. Σας εύχομαι να συνεχίσετε να γράφετε με την ίδια αυθεντικότητα!
Ευχαριστώ ολόψυχα για τις ευχές, το βήμα και τη φιλοξενία. Εις το επανιδείν!