ΜΕΡΟΣ B΄
ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ – ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ
Η παγκοσμιοποίηση ως όρος τα τελευταία χρόνια έχει βρεθεί στο επίκεντρο
μεγάλου ενδιαφέροντος διεθνώς αλλά και στη χώρα μας. Κατά μια έννοια το
φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης δεν είναι σημερινό αλλά έχει τις ρίζες του στην
Αρχαία Ελλάδα. Οι πόλεις-κράτη της Ελληνικής αρχαιότητας ήταν ένα ιεραρχημένο
δίκτυο μητροπόλεων και αποικιών που αντήλλασσαν εμπορεύματα, πληροφορίες,
ιδέες και ευκαιρίες, παράγοντας πλούτο, υλικό και πνευματικό, γεννώντας έτσι έναν
εκρηκτικό πολιτισμό με πανανθρώπινη απήχηση και διαχρονική αξία.
Σήμερα τον 21 ο αιώνα διανύουμε μια νέα περίοδο παγκοσμιοποίησης και τα
δεδομένα έχουν αλλάξει άρδην. Μια πόλη(ένας τόπος) για να θεωρηθεί ότι ασκεί
παγκόσμια επιρροή, πρέπει να έχει άμεση επίδραση σε παγκόσμια γεγονότα
κοινωνικού, οικονομικού και πολιτικού χαρακτήρα. Θα πρέπει να έχει ενεργή
επιρροή και συμμετοχή στα διεθνή γεγονότα και στις παγκόσμιες υποθέσεις όπως η
πόλη της Νέας Υόρκης που είναι η έδρα των Ηνωμένων Εθνών. Θα πρέπει να
διαθέτει έδρες διεθνών οικονομικών οργανισμών, κέντρα πολυεθνικών εταιρειών και
χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς που επηρεάζουν ενεργά την παγκόσμια οικονομία.
Σε όλα τα παραπάνω πρωταγωνιστές είναι οι αναδυόμενες αγορές και τα
χρηματοοικονομικά κέντρα του Λονδίνου, της Νέας Υόρκης, του Χόνγκ Κόνγκ του
Τόκιο. Παράλληλα όμως, μια νέα γενιά χρηματοοικονομικών κέντρων αναδύεται
στην Ασία και στη Μέση Ανατολή, με παράδειγμα το Ντουμπάι, όπου
δημιουργήθηκε ένα χρηματοοικονομικό κέντρο από το μηδέν.
Σήμερα η έννοια των παραδοσιακών μητροπολιτικών κέντρων αλλά και η έννοια
των παραδοσιακών παγκοσμιουπόλεων τείνει πλέον να ανατραπεί αλλά και ακόμη να
ακυρωθεί. Δημιουργούνται νέες μητροπολιτικές περιοχές ως πόλεις δορυφόροι των
πόλεων με πλανητική επιρροή. Οι παραδοσιακές πλανητικές πόλεις (Λονδίνο, Νέα
Υόρκη, Παρίσι, Τόκιο) προχωρούν πλέον σε μια αποεδαφικοποίηση της παραγωγής
με την έννοια του ανοίγματος ενός πολύ μεγαλύτερου φάσματος εναλλακτικών τόπων
εγκατάστασης των παραγωγικών επενδύσεων σε σχέση με το παρελθόν.
Δημιουργούνται νέες απασχολήσεις. Δίπλα αλλά και μέσα στους τρεις τομείς
οικονομικής δραστηριότητας(πρωτογενή, δευτερογενή, τριτογενή) αναπτύσσεται και
ο τεταρτογενής τομέας, που περιλαμβάνει υπηρεσίες οι οποίες απαιτούν μεγάλη
εξειδίκευση αλλά και άφθονο εργατικό δυναμικό στο καθεστώς της ευέλικτης
συσσώρευσης-Κορέα, Σιγκαπούρη, Χόνγκ Κόνγκ, Ταιβάν, Μαλαισία, Κίνα.
Μέσα σε αυτό το νέο διεθνοποιημένο περιβάλλον πολλές περιοχές προσπαθούν
να αναδείξουν τοπικά στοιχεία(ιστορικό παρελθόν) και να επαναπροσδιορίσουν την
ταυτότητα τους και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Το τοπικό πλέον λαμβάνει μια
παγκόσμια διάσταση. Σήμερα τα νέα διεθνοποιημένα κέντρα, θα πρέπει να διαθέτουν
ένα προηγμένο σύστημα μεταφορών που να περιλαμβάνει άνετους
αυτοκινητοδρόμους, ένα μεγάλο δίκτυο μέσων μαζικής μετακίνησης(μετρό, τραμ,
σιδηρόδρομο, λεωφορεία) ακόμη θα πρέπει να διαθέτουν μια έντονη πολιτιστική ζωή,
όπου θα περιλαμβάνει φεστιβάλ ταινιών, πρεμιέρες κινηματογραφικών ταινιών,
αναπτυγμένη μουσική σκηνή, θεατρική σκηνή, ορχήστρες, όπερα, πινακοθήκες.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε, ότι όλες αυτές οι κοινωνικοοικονομικές
και πολιτιστικές δραστηριότητες, που θα μπορούσαν να συνυπάρχουν σε ένα τόπο
και με την βοήθεια των νέων τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών μέσα στα
πλαίσια της παγκοσμιοποίησης, ενδυναμώνουν την έννοια του τοπικού επιπέδου και
δεν οδηγούν σε από-εδαφικοποίηση ή από-τοπικοποίηση.
ΕΛΛΑΔΑ- Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Η Αθήνα αποτελεί το σημαντικότερο αστικό συγκρότημα της Ελλάδος και
λειτουργεί ως το πολιτικό, χρηματοοικονομικό, επιχειρηματικό και πολιτιστικό
κέντρο της χώρας. Ιδιαίτερα μετά το άνοιγμα των οικονομιών της Νοτιοανατολικής
Ευρώπης στο διεθνή ανταγωνισμό, η Αθήνα καθίσταται, επίσης, σταδιακά διεθνής
ευρωπαϊκός πόλος συγκέντρωσης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Η ένταξη της
Ελλάδος στη ζώνη του Ευρώ το 2001 και η επιτυχής διοργάνωση των Ολυμπιακών
αγώνων το 2004 έχουν δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για την επίτευξη περαιτέρω
προόδου στη διαδικασία ανάδειξης της Αθήνας και της Ελλάδος γενικότερα σε
επιχειρηματικό, τουριστικό, χρηματοοικονομικό, πολιτιστικό κέντρο με ευρωπαϊκή
και παγκόσμια εμβέλεια. Οι Ολυμπιακοί αγώνες λειτούργησαν ως μοναδικό κίνητρο
για την ανάδειξη των δυνατοτήτων της χώρας στον οργανωτικό και επιχειρηματικό
τομέα. Έγιναν αφορμή για τη δημιουργία υποδομής τεράστιας αξίας, για την
πραγματοποίηση ενός μεγάλου όγκου επιχειρηματικών επενδύσεων στον τουρισμό
και, βεβαίως, για την ανάδειξη της αναγνωρισιμότητας και των πλεονεκτημάτων της
Αθήνας σε τοπικό και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Αθήνα αναδείχθηκε χωρίς αμφιβολία
μια από τις πιο ασφαλείς πόλεις, ικανή να διοργανώσει το μεγαλύτερο αθλητικό-
πολιτιστικό γεγονός του πλανήτη με επιτυχία.
ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ
Στις αρχές του 21 ου αιώνα η ανθρωπότητα έχει διεθνοποιηθεί, αν και
εξακολουθεί να μην έχει λύσει πολλά από τα παλαιά και σοβαρά προβλήματά της. Η
μεγάλη πρόκληση δεν είναι πλέον η στάση του κοινωνικού συνόλου ενάντια στην
ασταμάτητη παγκοσμιοποίηση αλλά η μετατροπή της σε όργανο υπέρ του ατόμου. Η
πραγματικότητα της παγκοσμιοποίησης έχει ουσιαστικά επιβάλει τη διακίνηση
ατόμων, αγαθών, ιδεών και πληροφοριών διαμορφώνοντας μια αμφίδρομη σχέση
ανάμεσα στο παγκόσμιο και το τοπικό. Σήμερα η παγκοσμιοποίηση διαμορφώνει νέα
γεωγραφικά τοπία, οι πόλεις διαφοροποιούνται χωροταξικά και πολιτισμικά.
Κατά την άποψη μου την εποχή της παγκοσμιοποίησης η πολιτιστική γνώση
είναι πιο σημαντική από ποτέ επειδή οδηγεί στον αναλογισμό γύρω από τις
κοινωνικές και ηθικές αξίες, θεμελιώδεις μπροστά στην παγκοσμιοποίηση έλλειψης
αλληλεγγύης και φιλοδοξιών.
Δημήτρης Θρακιώτης
Ιστορικός