Γράφει ο Δημοσθένης Π. Δούκας
Παραφράζοντας μια περίφημη φράση και χρησιμοποιώντας την απειλή που περιέχει στη σύγχρονη πραγματικότητα της Θράκης, μπορούμε να προειδοποιήσουμε, όσους έχουν ανοιχτά τα μάτια και τα αυτιά του εγκεφάλου, ότι “ ένα φάντασμα” πλανιέται ξανά πάνω από τη “Θράκη”. Το “φάντασμα” της λειτουργίας των χρυσωρυχείων στο Πέραμα και στις Σάπες. Ένα “φάντασμα” που έχει τα χαρακτηριστικά ενός ιδιόμορφου τοπικού Τσέρνομπιλ , ή μιάς Θρακικής Μπάια Μάρε. Υπενθυμίζουμε ότι με αφορμή τη διαρροή κυανίου στη Μπάια Μάρε της Ρουμανίας το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε ψήφισμα με το οποίο συνιστούσε την απαγόρευση χρήσης κυανίου από την εξορυκτική βιομηχανία σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή επικράτεια.
Τον Απρίλιο του 2001 το Συμβούλιο της Επικρατείας με την γραπτή του απόφαση του 613/2002 απέρριψε την τότε πρόταση ανάκτησης χρυσού από τα αρσενικούχα συμπυκνώματα με την μέθοδο της κυάνωσης.
Εκτός όμως από τις προφανείς απειλές και κινδύνους για την υγεία , τον φυσικό πλούτο , τον άνθρωπο από τη λειτουργία των χρυσωρυχείων πρέπει να καταρριφθεί κι ένας μύθος που διακινούν οι υπερασπιστές τους: της συμβολής τους στην οικονομική ανάπτυξη. Ένας μύθος που κρύβει ότι στην πραγματικότητα τα χρυσωρυχεία θα φέρουν στην Θράκη οικονομική καταστροφή. Τα χρυσωρυχεία είναι “τοξικός αρνητικός οικονομικός πολλαπλασιαστής” με τεράστιες καταστροφικές επιπτώσεις στην τοπική οικονομία., σε περίπτωση λειτουργίας τους.
Το “επενδυτικό” σχέδιο των χρυσωρυχείων θα φέρει οριστικό και αμετάκλητο αφανισμό σημαντικού φυσικού κεφαλαίου σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και βίαιη αλλαγή του αναπτυξιακού πρότυπου της Θράκης. Οι θετικές οικονομικές εξωτερικότητες των χρυσωρυχείων είναι ανύπαρκτες , ενώ οι αρνητικές θα έχουν επίδραση στις υπόλοιπες παραγωγικές δραστηριότητες , αρκετά χρόνια μετά το τέλος της λειτουργίας του μεταλλείου.
Σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή Βιομηχανικής Πολιτικής του ΑΠΘ Νίκο Βαρσακέλη στη συγκεκριμένη περίπτωση των μεταλλείων χρυσού το πλεόνασμα του καταναλωτή τείνει προς το μηδέν και συνεπώς ένα σκέλος της κοινωνικής ευημερίας , αυτό που αφορά τους καταναλωτές , είναι πρακτικά ίσο με μηδέν.
Συνεπώς το κοινωνικό όφελος από τη λειτουργία της συγκεκριμένης παραγωγικής μονάδας προκύπτει από το πλεόνασμα του παραγωγού, το οποίο αυξάνει, όχι όμως λόγω της εφαρμογής καλύτερης τεχνολογίας που οδηγεί σε μείωση του κόστους , αλλά λόγω της ουσιαστικής επιδότησης από το κράτος, δηλαδή με την μεταφορά του κοινωνικού πλεονάσματος από το δημόσιο προς την επιχείρηση.
Στην περίπτωση των μεταλλείων , δεν διακρίνονται λόγω της φύσης της παραγωγικής δραστηριότητας , έστω και μια μικρή ένδειξη θετικής εξωτερικότητας . Αν σημειώσουμε δε ότι σύμφωνα με τους πίνακες εισροών εκροών της ελληνικής οικονομίας ο κλάδος των μεταλλείων είναι από τους κλάδους με σχεδόν μηδενικές δαπάνες έρευνας και τεχνολογίας , αντιλαμβάνεται κανείς ότι η δημιουργία θετικών εξωτερικοτήτων μάλλον δεν υφίσταται.
Αντίθετα λόγω της φύσης της παραγωγικής δραστηριότητας αναμένεται να έχουμε σημαντικές αρνητικές εξωτερικότητες.
Οι αρνητικές εξωτερικότητες θα έχουν διάχυση και θα φέρουν βαρειά πλήγματα σε ουσιαστικούς οικονομικούς – και μη- τομείς της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας.
-Η λειτουργία του μεταλλείου χρυσού θα επιβαρύνει δραματικά το φυσικό περιβάλλον και θα καταστήσει ουσιαστικά αδύνατη τη λειτουργία ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ – ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΏΝ εγκαταστάσεων και επιχειρήσεων. Οι όξινες απορροές και η όξινη βροχή θα επηρεάσουν αρνητικά την κτηνοτροφία , την μελισσοκομία, την δασοπονία, ενώ ο πρωτογενής τομέας συνολικά θ’ αντιμετωπίσει προβλήματα από τη μείωση των υδατικών αποθεμάτων.
-Υπάρχουσες μονάδες ( κορυφαίο παράδειγμα η φάρμα της ΕΒΡΟΦΑΡΜΑ) θα υποστούν αρνητικές επιπτώσεις στο brand name τους με απώλεια ισχύος στη φήμη και τα προϊόντα τους.
-Ανεπανόρθωτο πλήγμα θα φέρουν τα χρυσωρυχεία στην τουριστική φυσιογνωμία και πόρους της περιοχής. Το τουριστικό ρεύμα θα μειωθεί δραματικά , τα ξενοδοχεία και οι ακτές θα υποβιβαστούν στις συνειδήσεις και στις επιλογές των τουριστών. Ένας κύριος κλάδος της τοπικής οικονομίας, που συνεισφέρει αποφασιστικά στο τοπικό ΑΕΠ και στις θέσεις εργασίας κινδυνεύει να καταστραφεί.
-Μελλοντικές σοβαρές τουριστικές επενδύσεις , όπως τα Λουτρά Τραϊανούπολης , θα δεχθούν πλήγμα στη διαδικασία προσέλευσης σοβαρών επενδυτών.
-Επιστημονικές δομές και οργανισμοί όπως το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και η Pharmaten θα χάσουν μεγάλο τμήμα της ελκυστικότητας και της φυσιογνωμίας τους ως πόλοι έρευνας και καινοτομίας στους τομείς της υγείας, της περίθαλψης, της ίασης.
Η παρουσία χρυσωρυχείων στο Πέραμα και στις Σάπες καταργεί αυτομάτως και οριστικώς κάθε άλλη προοπτική ανάπτυξης της Θράκης. Ο τόπος και η ζώσα κοινωνία θα εξαρτηθούν αρνητικά από τα μεταλλεία . Οι αξίες της γης και των ακινήτων θα υποστούν υψηλή βλάβη και θα επικρατήσουν οι κερδοσκόποι.
Η σημερινή κυβέρνηση διακρίνεται για την εγρήγορση της στην προώθηση των επενδύσεων. Μια πρακτική που είναι η μοναδική οδός της σωτηρίας της χώρας. Αν όμως σ’ αυτήν την προσπάθεια της υιοθετήσει ένα κρατιστικό μοντέλο επιβολής “επενδύσεων” που μόνο καταστροφή μπορούν να φέρουν ενάντια στη θέληση των πολιτών, κινδυνεύει να μεταμορφωθεί σε μία σύγχρονη “βαλκανική ΕΣΣΔ”.
Δηλαδή σε μία φρίκη.
- ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. Κομμουνιστικό μανιφέστο: “¨Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη”
2. Το 1986 η σοβιετική εκδοχή της ανάπτυξης οδήγησε στον πυρηνικό εφιάλτη του Τσέρνομπιλ. Στην περίπτωση των χρυσωρυχείων έχουμε μικρότερες απειλές για μαζικές καταστροφές αλλά υπάρχουν ανάλογες πρακτικές από ένα κράτος που λειτουργεί με κρατιστικές σοβιετικές αντιλήψεις προστασίας μιας “επένδυσης”
3. Η διαρροή κυανίου από το τέλμα λυμάτων ενός εργοστασίου στη ΜπάιαΜάρε της Ρουμανίας που επεξεργαζόταν υπόλοιπα κοιτάσματος από προηγούμενη εξόρυξη χρυσού, αποτέλεσε το 2000 ένα ισχυρό σοκ για την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη.100.000 κυβικά μέτρα νερό, μολυσμένα με 100 τόνους κυανίου , χύθηκαν στους γειτονικούς ποταμούς , μέχρι και το Δούναβη , με τις επιπτώσεις να γίνονται εμφανείς σε Ρουμανία, Ουγγαρία και Γιουγκοσλαβία. Εκατοντάδες χιλιάδες νεκρά ψάρια επέπλεαν στους ποταμούς τις επόμενες μέρες, ενώ μολύνθηκαν τα αποθέματα πόσιμου νερού περίπου 2 εκατομμυρίων ανθρώπων.
4. Η απόφαση του ΣΤΕ αναφέρει τα εξής:“ Η στάθμιση των προστατευόμενων εννόμων αγαθών πρέπει να συμπορεύεται προς την υποχρέωση της Πολιτείας να μεριμνά για την προστασία του περιβάλλοντος κατά τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται βιώσιμη ανάπτυξη, στην οποία απέβλεψε ο συντακτικός και ο κοινοτικός νομοθέτης. Κατά την στάθμιση εξ άλλου αυτή (…) τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας πρέπει να λαμβάνουν προεχόντως υπ’ όψιν της τυχόν ύπαρξη ιδιαιτέρου κινδύνου για το φυσικό περιβάλλον από την κατασκευή και λειτουργία συγκεκριμένου έργου ή την ανάπτυξη συγκεκριμένης δραστηριότητας και να μην παρέχουν την σχετική έγκριση εάν διαπιστώνουν αιτιολογημένα ότι ο κίνδυνος αυτός (…) υπερακοντίζει προδήλως τα προσδοκώμενα οφέλη από την λειτουργία του”.
5. Το Περιφερειακό Τμήμα της Θράκης του Οικονομικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος με απόφαση του (Οκτώβριος 2019) αναφέρει ότι η συμβολή του έργου στην τοπική και εθνική οικονομία θα είναι ελάχιστη και οι υφιστάμενες οικονομικές μονάδες θα επηρεαστούν αρνητικά.
6.“Σχόλια στο οικονομικό μέρος της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων της “Hellenic Gold”